The Sirin Choir, Andrey Kotov - Martynov: The Lamentations of Jeremiah (2013)

Vladimir Martynov (1946) is een man die al componerend de controverse bepaald niet schuwt. Volgens hem is er in de renaissance al het nodige misgegaan in de ontwikkeling van de westerse kunstmuziek. Om tot dat besef te komen had hij kennelijk wel een ontwikkeling nodig die begon in het seriële componeren, om vervolgens via popmuziek en minimalisme te landen in een nieuwe kijk op de middeleeuwse muziek van zijn voorouders. Nu is hij de enige niet, dichter bij huis bewandelde componist Ton de Leeuw een soortgelijk pad, alleen leidde dat niet in de richting van de Russisch Orthodoxe Traditie: het Verre Oosten verschafte hem nieuwe inzichten. Arvo Pärt is eveneens een collega die de getallensymboliek verwisselde voor middeleeuwse technieken als hoketus en canon. Interessant is wel dat ieder van hen uitkomt op noten waarin het repetitieve een cruciale rol speelt. Zou dat een onderhuidse reactie zijn op de doctrine van Schönberg, waarbij geen noot herhaald mag worden dan nadat de overige elf geklonken hebben?

Martynov heeft de oude technieken bestudeerd, in combinatie met oude uitvoeringspraktijken, en daarmee de Lamentaties van Jeremia nieuw leven ingeblazen. Het klinkend resultaat is zonder meer verbazingwekkend. In de allereerste plaats door de koorklank: een genadeloos vibratoloze sonoriteit die ook na een uur luisteren haar geheimen niet prijsgeeft. Ik meende het onderscheid tussen het geluid van jongens en ‘meisjes’ redelijk te kunnen onderscheiden, maar hier raak ik het spoor echt bijster. Zoeken op internet naar plaatjes van het koor helpt niet, want kennelijk zijn er heel veel koren die de naam Sirin dragen (wat wil je ook, Sirenenzang is onweerstaanbaar). Het boekje bij de cd geeft al evenmin uitsluitsel.

We luisteren hier naar een opname uit 1997, in 2013 door Brilliant Classics uitgebracht. De koorklank is absoluut uniek, en dat is op zich al een reden om eens naar deze opmerkelijke componist te luisteren. Wat gebeurt er toch veel in Rusland waar wij geen idee van hebben. Dat vertaalt zich overigens meteen in het feit dat deze in het Russisch gezongen teksten in het tekstboekje niet fonetisch zijn afgedrukt, maar in het Latijn, met een Engelse vertaling. Wat niet wegneemt dat de zangers, mannelijk of vrouwelijk, onder leiding van hun dirigent Andrey Kotov een prestatie leveren waar je oren van gaan gaan gloeien. Met name het laatste kwartier van deze Lamentaties zal de aanhangers van Simeon ten Holt en Arvo Pärt in extase brengen. Traditioneler ingestelde muziekliefhebbers zou ik zeker aanraden om het werk eerst maar eens van achter naar voren te beluisteren. In het laatste deel, Prayer of the Prophet Jeremiah, laat Martynov horen dat hij net zo onbevangen kan componeren als Josquin of Stravinsky.